Cách ủ phân dê hiệu quả

Phân dê là một loại phân hữu cơ rất được ưa chuộng trong nông nghiệp vì hàm lượng dinh dưỡng cao và nhiều ưu điểm vượt trội. Dưới đây là thành phần dinh dưỡng chính của phân dê:

I. Thành phần dinh dưỡng trong phân dê

1. Các chất đa lượng (Macronutrients):

Nitơ (N): Phân dê có hàm lượng Nitơ khá cao, thường dao động khoảng 1% - 3%. Nitơ là yếu tố quan trọng nhất cho sự phát triển của thân, lá, giúp cây xanh tốt và tăng cường quá trình quang hợp.
Lân (P - dưới dạng P2O5): Hàm lượng Lân trong phân dê thường khoảng 0.5% - 1.5%. Lân cần thiết cho sự phát triển của rễ, hoa và quả, giúp cây ra hoa kết trái tốt.
Kali (K - dưới dạng K2O): Phân dê có hàm lượng Kali khá cao so với một số loại phân chuồng khác, khoảng 1.5% - 3.7%. Kali giúp cây tăng cường sức đề kháng, chống chịu sâu bệnh, điều kiện thời tiết bất lợi và cải thiện chất lượng nông sản.

Tỷ lệ NPK trung bình của phân dê thường được ghi nhận là 3-1-2.

2. Các chất trung lượng (Secondary Nutrients):

Phân dê cũng cung cấp các chất trung lượng quan trọng cho cây trồng, bao gồm:

Canxi (Ca): Giúp cấu trúc tế bào cây vững chắc, thúc đẩy sự phát triển của rễ và lá.
Magie (Mg): Là thành phần chính của chất diệp lục, đóng vai trò quan trọng trong quá trình quang hợp.
Lưu huỳnh (S): Tham gia vào quá trình hình thành protein và vitamin trong cây.

3. Các chất vi lượng (Micronutrients):

Mặc dù với hàm lượng nhỏ, các chất vi lượng này lại vô cùng cần thiết cho sự phát triển toàn diện của cây:

Kẽm (Zn)
Đồng (Cu)
Sắt (Fe)
Mangan (Mn)
Bo (B)
Molypden (Mo)
Coban (Co)

4. Các thành phần khác:

Chất hữu cơ: Phân dê rất giàu chất hữu cơ (có thể lên đến hơn 40%), giúp cải thiện cấu trúc đất, làm đất tơi xốp, tăng khả năng giữ nước và chất dinh dưỡng, đồng thời tạo môi trường thuận lợi cho vi sinh vật có lợi phát triển.
Vi sinh vật có lợi: Phân dê tự nhiên chứa nhiều vi sinh vật có lợi, khi được ủ hoai sẽ giúp tăng cường hệ vi sinh vật trong đất, cải thiện sức khỏe của đất và cây trồng.
Độ pH: Phân dê thường có độ pH cân bằng hoặc hơi kiềm nhẹ (khoảng 7.6 - 8.4), giúp điều hòa độ pH của đất.

Ưu điểm nổi bật của phân dê:

Dạng viên khô: Dễ thu gom, vận chuyển và bảo quản. Ít mùi hôi hơn so với nhiều loại phân chuồng khác.
"Phân mát": Ít gây "cháy" cây hơn khi sử dụng so với phân gà hay phân heo, đặc biệt sau khi đã được ủ hoai.
Tăng cường khả năng giữ nước và thoát nước của đất: Giúp đất tơi xốp, không bị đóng cục.

Lưu ý: Mặc dù phân dê giàu dinh dưỡng, việc ủ hoai mục trước khi sử dụng là cực kỳ quan trọng để loại bỏ mầm bệnh, hạt cỏ dại và giúp cây hấp thu dinh dưỡng hiệu quả nhất, tránh gây hại cho cây.

II. Hướng dẫn ủ phân dê hiệu quả cho cây trồng

Phân dê là một loại phân hữu cơ rất tốt, chứa nhiều chất dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng. Việc ủ hoai mục phân dê không chỉ giúp giảm mùi hôi mà còn loại bỏ mầm bệnh, hạt cỏ dại, và giúp cây hấp thu dinh dưỡng dễ dàng hơn.

1. Chuẩn bị vật liệu

Để ủ phân dê, bà con cần chuẩn bị những thứ sau:

Phân dê tươi: Càng nhiều càng tốt. Phân dê nên được thu gom từ chuồng trại, càng ít tạp chất như rơm, rạ, lá khô càng tốt.
Chất độn: Rơm rạ, vỏ cà phê, trấu, mùn cưa, lá cây khô, thân cây ngô, bã mía... Những vật liệu này giúp tạo độ tơi xốp cho đống ủ và cung cấp thêm carbon.
Men vi sinh (EM): Có thể mua ở các cửa hàng vật tư nông nghiệp hoặc tự làm. Men vi sinh giúp quá trình phân hủy diễn ra nhanh hơn và hiệu quả hơn.
Nước sạch: Để duy trì độ ẩm cho đống ủ.
Dụng cụ: Xẻng, cuốc, bạt che hoặc mái che.

2. Các bước tiến hành ủ phân dê

Có hai phương pháp ủ phổ biến mà bà con có thể áp dụng:

* Phương pháp ủ nóng (ủ nhanh)

Phương pháp này giúp phân hoai mục nhanh hơn, thường mất khoảng 2-3 tháng.

Bước 1: Chọn vị trí ủ:
- Nơi cao ráo, thoáng mát, có mái che hoặc có thể che chắn bằng bạt để tránh mưa nắng trực tiếp làm trôi mất dinh dưỡng.
- Gần nguồn nước để tiện tưới ẩm.
Bước 2: Trộn vật liệu:
- Trải một lớp chất độn dày khoảng 15-20cm làm nền.
- Rải một lớp phân dê tươi lên trên, dày khoảng 20-30cm.
- Cứ một lớp phân dê lại đến một lớp chất độn xen kẽ. Bà con có thể rắc thêm một ít vôi bột (khoảng 1-2kg/tấn phân) để khử chua và diệt mầm bệnh.
- Khi xếp từng lớp, bà con tưới đều men vi sinh đã pha loãng với nước theo tỷ lệ khuyến cáo của nhà sản xuất. Mục đích là để toàn bộ đống ủ đạt độ ẩm khoảng 50-60% (khi vắt chặt một nắm vật liệu thấy nước rịn ra kẽ tay nhưng không chảy thành giọt là đạt).
- Tiếp tục xếp các lớp cho đến khi đống ủ cao khoảng 1,2 - 1,5m, rộng khoảng 2-2,5m và dài tùy thuộc vào lượng nguyên liệu.
Bước 3: Đảo trộn và theo dõi:
- Sau mỗi 7-10 ngày, bà con tiến hành đảo trộn đống ủ một lần. Việc đảo trộn giúp oxy được cung cấp đều, thúc đẩy quá trình phân hủy và làm nhiệt độ đống ủ tăng lên.
- Kiểm tra độ ẩm thường xuyên, nếu thấy khô thì bổ sung thêm nước hoặc dung dịch men vi sinh.
- Trong quá trình ủ, nhiệt độ đống ủ có thể lên tới 50-60 độ C. Đây là dấu hiệu tốt cho thấy vi sinh vật đang hoạt động mạnh, giúp tiêu diệt mầm bệnh và hạt cỏ dại.
Bước 4: Nhận biết phân hoai mục:
- Sau khoảng 2-3 tháng, đống ủ sẽ nguội dần, phân chuyển sang màu nâu sẫm hoặc đen, tơi xốp, không còn mùi hôi và không thể nhận ra các vật liệu ban đầu. Lúc này, phân đã hoai mục và có thể sử dụng được.

* Phương pháp ủ nguội (ủ chậm)

Phương pháp này đơn giản hơn, không cần đảo trộn thường xuyên nhưng thời gian ủ lâu hơn (khoảng 4-6 tháng hoặc hơn).

Bước 1: Xây hố ủ hoặc đắp luống:
- Đào hố hoặc xây tường gạch để tạo thành hố ủ.
- Hoặc đơn giản là đắp phân thành từng luống lớn.
Bước 2: Xếp lớp và tưới ẩm:
- Tương tự như ủ nóng, bà con xếp xen kẽ các lớp phân dê và chất độn.
- Tưới đều nước và men vi sinh cho đống ủ đạt độ ẩm khoảng 50-60%.
Bước 3: Che phủ và chờ đợi:
- Sau khi chất đầy hố hoặc đống ủ, bà con dùng bạt hoặc vật liệu khác che phủ kín để giữ ẩm và nhiệt độ.
- Phương pháp này ít cần đảo trộn, chỉ cần kiểm tra độ ẩm định kỳ.
Bước 4: Nhận biết phân hoai mục:

Sau khoảng 4-6 tháng hoặc lâu hơn, khi phân chuyển sang màu đen sẫm, không còn mùi, tơi xốp là có thể sử dụng.

3. Lợi ích của phân dê ủ hoai

Cung cấp dinh dưỡng toàn diện: Phân dê chứa đầy đủ các chất đa lượng (N, P, K) và vi lượng cần thiết cho cây.
Cải thiện cấu trúc đất: Làm đất tơi xốp, thoáng khí, tăng khả năng giữ nước và giữ chất dinh dưỡng.
Tăng cường hoạt động vi sinh vật: Tạo môi trường thuận lợi cho các vi sinh vật có lợi trong đất phát triển.
Giảm thiểu bệnh hại: Phân hoai mục giúp tiêu diệt mầm bệnh và hạt cỏ dại.
Thân thiện với môi trường: Tận dụng chất thải, giảm ô nhiễm và góp phần vào nền nông nghiệp bền vững.

4. Lưu ý quan trọng

Không sử dụng phân dê tươi trực tiếp cho cây trồng: Phân tươi có thể gây "cháy" cây do nồng độ muối cao và tỏa nhiệt khi phân hủy, đồng thời chứa nhiều mầm bệnh và hạt cỏ dại.
Đảm bảo độ ẩm: Đây là yếu tố then chốt giúp vi sinh vật hoạt động hiệu quả. Nếu đống ủ quá khô, quá trình phân hủy sẽ chậm lại.
Đảo trộn định kỳ (đối với ủ nóng): Giúp cung cấp oxy, phân hủy đều và nhanh hơn.
Che chắn cẩn thận: Tránh mưa làm rửa trôi dinh dưỡng và nắng làm đống ủ bị khô.

Bằng cách áp dụng các bước trên, bà con nông dân có thể tự mình sản xuất ra nguồn phân bón hữu cơ chất lượng cao, vừa tiết kiệm chi phí, vừa nâng cao năng suất và chất lượng nông sản.

phan-bon-huu-co-vi-sinh